The Book of Mormon: beter dan het Boek Duo-recensie na de première in Koninklijk Theater Carré
Een feel-good musical waarin bewoners van Afrika worden afgeschilderd als inboorlingen, iedereen Aids heeft, vrouwen allemaal besneden moeten worden en baby’s (én kikkers) verkracht dreigen te worden. Met bijrollen voor Adolf Hitler, Djengis Khan, Johnnie Cochran (de advocaat die OJ Simpson succesvol verdedigde) en de seriemoordenaar en menseneter Jeffrey Dahmer. Om dan het publiek toch met een goed gevoel naar buiten te sturen moet het wel heel goed opgezet zijn. Om in Book of Mormon-termen te zeggen: “butt-fucking-brilliant”!
Lisa:
[Als de musical begint, denk je even van ‘welk eeuwenoud verhaal rakelen ze nu weer op?’, maar zo eeuwenoud is het niet. Het verhaal is helemaal naar het heden vertaald. Dit komt doordat een groep jongens wordt gevolgd die het verhaal van Mormon door willen vertellen en zo meer aanhangers van The Book of Mormon proberen te krijgen.
Deze recensie is geschreven door twee redactieleden van Musicaljournaal, met elk hun eigen perspectief. Lisa is 21, reporter / recensent voor Musicaljournaal, laatstejaars student Journalistiek, musicalliefhebster en vertegenwoordigt de jonge vrouw. Frank is 53, recensent /oprichter van Musicaljournaal en vertegenwoordigt de “witte oude man”. De alinea’s van de hand van Lisa zijn apart aangemerkt, binnen vierkante teksthaken.
Je merkt dat het verhaal zich in het heden afspeelt aan de onderwerpen die worden aangesneden, zoals het geloof, geaardheid en nationaliteit. Het randje wordt daarbij wel opgezocht door middel van de grappen die erover gemaakt worden. Het siert de musical daarbij wel dat ze met verschillende ‘groepen’ aan de haal gaan; zo maken ze geen onderscheid. Dat stukje satire is wel een kwestie van smaak. De grappen zijn soms wat grof, maar het doet geen afbreuk aan het verhaal dat ze willen vertellen. Ik heb er dan ook smakelijk om moeten lachen. Dit komt ook grotendeels door de acteerkunsten van de spelers. Alleen al met hun manier van bewegen of mimiek speelden ze de zaal plat.
Het is niet erg als je van tevoren het verhaal van Mormon niet kent. Dat verhaal blijkt namelijk echt te bestaan… In de musical wordt vaak genoeg teruggegrepen naar hoe het verhaal is ontstaan en waarom het vandaag de dag nog steeds leeft. Deze terugblikken zijn fijn om het verhaal te begrijpen.]
The Book of Mormon is gemaakt door Trey Parker & Matt Stone, die eerder verantwoordelijk waren voor de animatie-serie South Park en muziek van Robert Lopez (o.a. Avenue Q). Die signatuur zie je ook duidelijk terug in Book of Mormon. De satire is vlijmscherp, met grenzeloze humor. De musical sloeg bij de Broadway-première in 2011 in als een bom; jubelende recensies, veertien nominaties voor een Tony Award, waarvan er maar liefst negen werden verzilverd. Dankzij de flexibele pricing (waarbij de prijs voor een kaartje afhankelijk was van de vraag) waren de duurste kaartjes bijna $500 en werd de investering van ruim elf miljoen dollar binnen negen maanden terug verdiend. Een sensatie, zowel in de USA als in Engeland, maar ook in Zweden, Noorwegen en Australië. Koninklijk Theater Carré was zo slim om een tourende productie naar Nederland te halen, met een gecombineerd Amerikaans/Britse cast.
In The Book of Mormon volgen we twee jonge Mormonen (Price & Cunningham), die als missionaris worden uitgestuurd om het Mormoonse geloof te verkondigen én te verkopen. Hun bestemming, door de kerk bepaald, is Uganda. Ze treffen daar een ontredderd dorpje aan, dat geterroriseerd wordt door de lokale “warlord” met de opvallende naam Butt-Fucking Naked. Vrijwel iedereen heeft Aids (waarvoor ze zelf een curieuze behandelmethode bedacht hebben) en de vrouwen moeten allemaal besneden worden. De plaatselijke Mormonen-missie heeft volledig gefaald in het bekeren van de ongelovigen, maar de zelfingenomen Elder Kevin Price (op de première gespeeld door Alex James-Hatton) is er van overtuigd dat hij wel succesvol zal zijn. Zijn kompaan, Elder Arnold Cunningham (Conner Peirson), is een pathologische fantast met wat kenmerken uit het autistisch spectrum. Echter, waar Elder Price er niet in slaagt om de Afrikanen te overtuigen, lijkt Elder Cunningham wél de juiste toon aan te slaan. Maar, gezien zijn vrijelijke interpretatie van het geloof is het maar de vraag of dat gewaardeerd wordt door de plaatselijke Mormonen-leiding…
Lisa:
[Er zijn meerdere knipogen naar andere musicals of films verwerkt in The Book of Mormon. Zo begint het liedje ‘Orlando’ opeens wel heel erg te lijken op ‘Tomorrow’ uit Annie. Of staat er een personage uit Star Wars in een Afrikaans dorp. Het is wel een musical waar er veel wordt verwacht van de fantasie van het publiek. En dat maakt het juist dat je helemaal in het verhaal getrokken wordt. Maar, zoals bij de scene over de hel-nachtmerrie, kan het ook teveel van het goede zijn en raakt je fantasie op hol door de chaotisch uitziende kostuums. ]
Het Mormoonse geloof wordt snoeihard op de hak genomen; de letterlijke interpretatie van de Geschriften wordt gefileerd en de geloofwaardigheid (pun intended) van de oorsprong van het Mormoonse geloof wordt volledig onderuit gehaald. Daarnaast houdt Book of Mormon vooral de westerse man een spiegel voor in de persiflage van de Afrikaanse bevolking. Sommigen karakteriseren dat als racistisch, maar gaat daarmee voorbij aan het feit dat het beeld juist zo geschetst is, omdat het wordt bezien door de bril van de witte man. De humor waarmee de voorstelling gelardeerd is, is plat, vulgair, shockerend en gespeend van elke politieke correctheid, maar bovenal schuddebuikend goed! Hoewel de grappen recht voor zijn raap zijn, is bijvoorbeeld de scène waarin stamhoofd-dochter Nabulungi (een fraaie rol van Nicole-Lily Baisden) gedoopt wordt door Elder Cunningham hilarisch dubbelzinnig.
De score is catchy en de liedteksten zijn scherp. Naast de overduidelijke verwijzingen naar The Lion King herken je ook fragmenten uit musicals als Annie en Hairspray. Door alle grappen en grollen zou je haast vergeten dat er ook een puike performance qua zang en dans wordt neergezet. Kortom, The Book of Mormon maakt de hooggespannen verwachtingen meer dan waar!
Lisa:
[Het is mooi hoe de boodschap van dit verhaal met grap wordt verteld. The Book of Mormon valt anders te interpreteren, ook al willen de hoofdpersonages dat niet snel geloven. De musical eindigt met de eigenzinnige interpretatie van de Afrikanen. Waarbij veel metaforen worden gebruikt. Iets met een kikker, heel beeldend kan ik je vertellen. Maar uiteindelijk draait het om dezelfde boodschap.
Ook al is de musical geheel in het Engels, het is goed te volgen. Je vergeet zelfs dat er Engels wordt gesproken, zo goed articuleren de spelers. En een best lastig uit te leggen verhaal, is aan de hand van stereotypen herkenbaar geworden. Gedurfd, gedragen en zeker geslaagd. ]
The Book of Mormon is niet voor de fijngevoelige, tere zieltjes. Gezien de reactie van de Mormoonse kerk op deze voorstelling (ze adverteerden in de Amerikaanse Playbill met de snedige advertentietekst “We liked the Book better”) moet zelfs elke strenggelovige de humor hiervan kunnen inzien. Temeer daar de voorstelling aan het eind toch nog een gelovige boodschap blijkt te bevatten.
Frank & Lisa
The Book of Mormon speelt tot en met 27 oktober in Koninklijk Theater Carré. Meer info en kaarten: www.carre.nl
