Geen stad is zoveel bezongen als Amsterdam. Als deze stad dan 750 jaar bestaat, dan moet dat uiteraard ook bezongen worden. Met de nieuwe Nederlandse musical Onze Jordaan krijgt Amsterdam een prachtig en toepasselijk cadeau. Op maandag 21 oktober is deze in première gegaan, in het Amsterdamse DeLaMar theater. De geschiedenis herhaalt zich, want ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad werd een musical (De Engel van Amsterdam) geschreven, gebaseerd op Vondel’s Gijsbrecht van Aamstel.

7 mei 1945, twee dagen na de Duitse capitulatie. Amsterdam maakt zich op voor een feestelijke intocht van Engelse en Canadese troepen. Het Jordanese koor De Belcanto’s zingt het overbekende Slavenkoor uit ‘Nabucco’, een regelmatig terugkerend muzikaal thema. Het gezin Bos, bestaande uit vader Jopie (Richard Spijkers), de hoogzwangere moeder Greet (Melinda de Vries, in latere scènes Ellen Pieters) en dochter Loes (als volwassene gespeeld door Roosmarijn Luyten) vertrekken naar de Dam. Temidden van duizenden Amsterdammers vieren ze de bevrijding. Totdat er schoten klinken. Nadat de kruitdampen zijn opgetrokken, blijken er uiteindelijk 32 burgers te zijn doodgeschoten, door Duitsers die zich verschanst hadden in de herensociëteit De Groote Club, aan de Dam. Onder de slachtoffers ook Jopie Bos, ook wel bekend als Jopie Belcanto, oprichter van het koor De Belcanto’s.

Greet blijft alleen achter, met dochter Loes en zoon Jan (als volwassene gespeeld door Peter Gijsbertsen), die zijn vader nooit gekend heeft, maar wel zijn zangtalent heeft geërfd. Op haar tachtigste verjaardag vertelt Greet haar levensverhaal aan verzorgster Ayçè (Willianne Liemborg), als ze in een bejaardenflat door haar wordt geholpen. Over het leven in de Jordaan en hoe de muziek een centrale rol speelde. Het gemeenschapsgevoel, maar ook de armoede en de uittocht van de “echte Jordanezen” naar de tuinsteden en groeikernen als Purmerend en Almere. We maken kennis met kroegeigenaar Theo (Stefan de Kogel) en zijn vrouw Jet (Yvonne van den Eerenbeemt), het echtpaar Toon & Lenie (Mitch Blaauw en Desi van Doeveren), schoonzoon Ton (Steyn de Leeuwe) en Jan’s vriend Luigi (Walter de Kok). Eén voor één laten ze de Jordaan achter zich, zonder dat deze bijzondere wijk echter uit hun hart verdwijnt.

Het script is geschreven door Diederik Ebbinge, die ook de regie ter hand heeft genomen. Hij heeft (gelukkig) niet gekozen voor een haak-maar-in/wat was-vroeger-toch-allemaal-veel-beter/wat-kunnen-we-daar-leuk-over-zingen musical, integendeel. Het levensverhaal van Greet én de personages zijn geloofwaardig, met hun goede en slechte kanten, vooroordelen, ambities, tegenslagen, verdriet, liefde en hoop. Ze worstelen met zaken als homoseksualiteit, vernieuwing en nieuwkomers – of ze nu uit ’t Gooi of Turkije komen.  Geen “theaterkunstjes” om het publiek te vermaken, geen geforceerde symboliek, gewoon een prachtig verhaal, dat ook nog eens ontzettend overtuigend gebracht wordt door een top-cast! Greet heeft het hart op de tong en is enorm recht-door-zee. Als ze weer eens wat ongelukkig uit de hoek komt, dan ligt de zaal dubbel, niet omdat het een spitsvondige grap is, maar omdat het herkenbaar is en recht uit het hart komt. De Amsterdamse humor ligt op straat, dat bewijst Greet telkenmale. Je lacht en huilt met haar mee, omdat het zo oprecht geschreven en gespeeld is.

Bij het schrijven van een recensie gaan we doorgaans niet over één nacht ijs, we bezoeken niet alleen de première maar vaak ook een (of meer) try-outs. Zo ook bij Onze Jordaan. De try-out die we bezochten was in een volle zaal, met veel Amsterdammers en met name met roots in de Jordaan. Het was een zeer bijzondere voorstelling. Ja, er werd meegezongen, maar niet omdat men vond dat het een sing-a-long was, maar omdat de muziek uit hun hart kwam. Bij de eerste noten werden de Amsterdamse klassiekers al opgepikt, ook de stukken die voor ondergetekende import-Amsterdammer met roots in een volkscafé niet bekend waren. De lach van herkenning bij typisch Amsterdamse uitdrukkingen en opvattingen was écht, net zoals de tranen van oprecht verdriet. Het bewijst dat Onze Jordaan wars is van effectbejag, maar “gewoon” een oprecht prachtverhaal.

Zonder een goed verhaal geen goede musical. Dat punt is alvast binnen. Maar het verhaal moet vervolgens wel goed overgebracht worden. En dat doet deze cast, onder leiding van regisseur Diederik Ebbinge, fantastisch. Ellen Pieters lijkt hier de rol van haar leven te spelen, zonder opsmuk, zonder uitvergroting, precies goed. Ze wordt bijgestaan door uitstekende collega’s, die waar nodig ook hun eigen momentjes pakken. De belcanto-zang van Peter Gijsbertsen en Richard Spijkers is prachtig, net zoals het vioolspel van Walter de Kok. Roosmarijn Luyten zingt een heel mooie solo over “haar Amsterdam”.

Het decor wisselt met grote stukken tussen de woning van Greet, de kroeg of zelfs De Stopera, en het ensemble moet keihard werken om de changementen te realiseren. Vanwege de grote tijdsprongen door het verhaal, moeten de kostuums en pruiken steeds aangepast worden aan het tijdsbeeld. Ondanks de vele flash-backs is het daardoor geen moment onduidelijk op welk moment de scène zich afspeelt. Het onderstreept de ambachtelijke topklasse van deze voorstelling.

Onze Jordaan is een cadeautje voor de stad, maar bovenal een cadeautje voor de bewoners. Het is een geloofwaardig verhaal over échte mensen, dat uiterst vakkundig verteld wordt. Het publiek pikt dat moeiteloos op en gaat er helemaal in mee. De band tussen verteller en publiek die daardoor ontstaat is zeer bijzonder, een magische theaterervaring.

Frank

Onze Jordaan speelt tot en met 1 februari 2025 in een beperkt aantal Nederlandse theaters. Meer informatie en tickets: onzejordaan.nl