Hoe maak je een musical over Annie M.G. Schmidt die recht doet aan de betekenis die zij heeft gehad voor de Nederlandse (kinder)literatuur, radio, televisie en theater? Is dat niet een mission impossible? Niet als je een team verzamelt dat bestaat uit de beste creatives die we in Nederland hebben, het laat uitvoeren door de beste musicalactrice die we in Nederland kennen, gesteund door fantastische bijrollen en dito ensemble. Is Was Getekend, Annie M.G. Schmidt zó goed? Ja, het is zó goed!

Het leven van de vrouw die verantwoordelijk was voor onder andere Jip & Janneke, Pluk van de Petteflet, Abeltje, De Familie Doorsnee, maar ook voor de eerste oorspronkelijk Nederlandse musical Heerlijk Duurt Het Langst, is uitgebreid beschreven in de biografie ‘Anna’, door Annejet van der Zijl. Op dat boek is al eerder een zevendelige televisieserie gebaseerd en nu ook deze musical. Scriptschrijver Dick van de Heuvel heeft daaruit een selectie gemaakt van verhaallijnen en deze kunstig vervlochten met werken van Annie, zoals ‘Dansen op de Vulkaan’, ‘Vluchten kan niet meer’ en ‘Zonder jou’, die daarmee een soms verrassende nieuwe urgentie hebben gekregen. Het perspectief is dat van zoon Flip, die in een koffer op zolder brieven van zijn overleden moeder heeft gevonden en samen met haar terugkijkt op haar werk en leven.

Simone Kleinsma geeft op magistrale wijze vorm aan Annie M.G. Haar zang, timing, tekstbehandeling en mimiek zijn onovertroffen en ze lijkt ondanks (of misschien wel dankzij) de donkere periode waarin ze privé zit, enorm veel beleving in de rol te leggen. Het lijkt een wrange samenloop te zijn, als ze in ‘Zonder jou’ de dood van haar levenspartner Dick van Duijn, waarmee ze dan in Frankrijk woont, bezingt. Het publiek houdt de adem in, uit respect voor de kracht en bezieling waarmee ze dat lied brengt. Maar zo verdrietig als ‘Zonder jou’, zo vol levenslust is ze met ‘Dansen op de Vulkaan’. De onvermijdelijkheid van haar liefde voor Dick wordt prachtig bezongen in “Vluchten kan niet meer”. Was Getekend, Annie M.G. Schmidt is niet alleen een eerbetoon aan Annie, maar ook een prachtige kroon op het werk van Simone.

Met het vernuftige script en de fantastische Simone zijn we er nog niet. William Spaaij is ijzersterk als zoon Flip van Duijn, in zijn dialogen, zijn zang, zijn stille spel (hij is vrijwel continu op het toneel, ook toekijkend naar het leven van Annie) en last but not least zijn dans, of het nu tappend in een shownummer uit Foxtrot is, of een rolstoeldans met zijn moeder. Marjolijn Touw mag als de moeder van Annie elke scène waarin zij opkomt een twist geven, door een scherpe opmerking of een afkeurende blik. Haar monoloog in de trein, waarin ze haar afkeuring uitspreekt over Dick van Duijn (die dan tegenover haar zit) is een pareltje. Jeske van de Staak laat als de jonge Annie zien dat ze het talent bezit om als “Simone-in-de-dop” gecast te zijn en Wim van den Driessche is zowel de vader van Annie als haar levenspartner Dick met overtuiging te kunnen neerzetten. Daarnaast is er een ongelofelijk sterk ensemble, die vaak op het toneel is en veel verschillende rollen moet spelen. Bart van Veldhoven maakt indruk met zijn (korte) vertolking van Simon Carmiggelt en Sjoerd Spruijt doet dat als Jip, maar ook in de rol van de NSB-er waar Annie voor de oorlog verkering mee heeft. Martijn Vogel is naast dance captain onder andere ook een verschrikkelijk irritante (en daarom erg leuke) Janneke.

Het geheel speelt zich af in een gestileerd decor, bestaande uit torenhoge Ikea-achtige raamkasten, die al naargelang de scène verschoven worden en een enkele bank, tafel of stoel. Het decor is daarmee functioneel, zonder dat het teveel afleidt. Als er al kritische kanttekeningen geplaatst moeten worden bij deze voorstelling, dan is het dat sommige verhaallijnen met wat rafelrandjes uit het boek zijn gekomen; de diepgang en achtergrond van het personage van Annie’s moeder is daarom bijvoorbeeld wat beperkt en ook het stroeve huwelijk van de ouders van Annie komt laat in de voorstelling wat uit de lucht vallen. Toch zijn de keuzes hiervoor te billijken, omdat ze niet afdoen aan de terugblik op het leven van Annie, die Flip en Annie samen maken.

Het werk van Annie M.G. Schmidt mag dan tot 60 jaar oud zijn, het is allerminst gedateerd. Ze was als vrouw vrijzinniger dan de meeste van haar tijdgenoten – zelfs meer dan menigeen die ver na haar tijd geboren is en liet dat ook terugkomen in haar werk. Thema’s als homo-acceptatie, seksuele bevrijding en vrouwenrechten zijn actueler dan ooit. Daarnaast blijkt veel van haar werk uitstekend geschikt om in de frisse zetting van deze voorstelling een nieuwe betekenis te krijgen. Was getekend, Annie M.G. Schmidt is daarom niet alleen een feest van herkenning voor het oudere publiek, maar ook een prachtige kennismaking met haar werk voor de jongere generatie.

Frank

Was getekend, Annie M.G. Schmidt reist tot en met mei door de Nederlandse theaters, om vervolgens terug te keren naar het DeLaMar theater, waar nog tot en met 15 juli gespeeld zal worden. Meer informatie en speellijst: www.anniemgdemusical.nl

Scènefoto: Roy Beusker