Na vanavond valt opnieuw te concluderen dat theater M-Lab toch wel buitengewoon veel variatie biedt. Het is een gedurfde stap een voorstelling te maken over de geschiedenis van een relatief onbekend stukje Amsterdam, Asterdorp in Amsterdam-Noord. Niet alleen deze geschiedenis is slechts bij weinigen bekend, maar ook de cast die deze voorstelling (of eigenlijk showcase) invulling geeft.

In de loop van de geschiedenis werden veel bewoners van Amsterdam, zoals uit de Jordaan, naar afgelegen oorden gedeporteerd.  Het ging om mensen waarvan het stadsbestuur en diens ambtenaren vonden dat zij te armoedig en onhygiënisch woonden en economisch/sociaal onvoldoende bijdroegen aan de bloei van de stad. Het doel was heropvoeding, betere structuur in hun leven en scholing voor de kinderen. Denk daarbij aan arme gezinnen waarvan de kostwinner werkeloos was, of landlopers en later ook criminelen. Dat kon naar het Drentse platteland zijn (vanaf 1823) of later (rond 1930) naar Amsterdam-Noord, wat toen nog een soort onontgonnen gebied was aan de andere kant van het IJ, met een aantal scheepswerven en fabrieken.

Het ontstaan van het sociale woonproject in Asterdorp en de aanleiding daartoe zijn op zich dus niet uniek. Het succesvolle boek Het Pauperparadijs van Suzanna Jansen  gaat over de geschiedenis van o.a. Amsterdammers in de ‘heropvoedingskampen’ in met name Drenthe en de sociale gevolgen voor de toenmalige bewoners, zoals een onuitwisbaar stigma. Een van de locaties die zij beschrijft, is het dorp Veenhuizen, waar nu  -in een van de oorspronkelijke dwanggestichten- het Gevangenismuseum is gevestigd (www.gevangenismuseum.nl/) dat nog steeds te bezoeken is. Van Asterdorp zelf bestaat alleen nog een van de (uiteindelijk) twee toegangspoorten.

Noorderling Jeroen Kleijne nam de geschiedenis van Amsterdam-Noord tot uitgangspunt voor zijn script van Asterdorp – Het godvergeten Noord, dat vanavond voor het eerst aan publiek getoond werd.  De voorstelling is gelardeerd met liedjes van onder meer Louis Davids, Willy Derby en Johnny Jordaan.  Asterdorp is feitelijk een voorstelling in wording en zal nog verder ontwikkeld worden. Het spel en de zang (zowel de solo’s als de meerstemmige samenzang) van de acteurs Suzanne Bakker, Yentl Schieman, Cathelijne Vaarkamp en Gert Wantenaar zijn echter nu al hartverwarmend mooi.  De acteurs nemen het publiek in plat Amsterdams en in afwisselende tableaus en scènes mee in hun beleving van hun min of meer gedwongen verhuizing, hun nieuwe woonomgeving, hun heimwee naar hun oude krot en de gezelligheid in de Jordaan. Ook leeft het publiek mee met de regelmatig vernederende bemoeienis van de toezichthoudster (zoals de wekelijkse luizencontrole en de onvrijwillige uithuisplaatsing van zoontje Jan), die op haar beurt en op haar manier het beste voor heeft met ‘haar’ bewoonsters. Toch is het geen zwaar dramatisch stuk geworden, want er valt ook regelmatig te lachen om te bewoonsters en hoe zij tegen het leven aankijken.  Er moet zeker nog geschaafd worden aan dit ‘work in progress’, maar ook het huidige resultaat is zonder meer al de moeite waard te gaan bekijken.

Asterdorp –  Het godvergeten Noord is te zien in theater M-Lab van 25 t/m 30 oktober 2011;  voor meer informatie en kaartverkoop: www.m-lab.nl of www.asterdorp.nl .

Stefanie

Foto: © collectie Historisch Centrum A’dam-Noord