Bedwelmd, verbijsterd, om niet te zeggen sprakeloos waren we na afloop. En het begon zo ‘onschuldig’ allemaal aan het begin van de avond. De grote zaal van theater Carré is feestelijk versierd voor de première van de Broadway-musical Fela! die in het kader van het Holland Festival naar Nederland is gehaald en hier slechts twee weken te zien zal zijn: fleurige vlaggetjes en posters in de zaal, strengen met witte en gekleurde lichtjes, een band die zomerse en swingende klanken speelt op het toneel. Rijen met stoelen die weg zijn gehaald of korter gemaakt om meer ruimte te creëren voor de dansers, of zou het toch de bedoeling zijn dat dit straks ook echt de dansvloer van het publiek wordt? Het voelt een beetje als de ontspannen sfeer tijdens een zwoele zomeravond bij het rondreizende theaterfestival De Parade. Alleen de flessen rosé en de zweefmolen ontbreken.

Dan komende de dansers door de zaal en door het publiek naar het toneel, de muziek zwelt aan en we blijken ons te bevinden in de beroemde en beruchte club ‘The Shrine’ en Fela Kuti (door Sahr Ngaujah) voegt zich bij de groep.  Hij treedt op samen met een kleurrijk gezelschap dames en heren, met prachtige kostuums die de sterren van de hemel dansen (Fela! heeft dan ook een Tony Award gewonnen voor beste choreografie). Adembenemend en ogen tekort. Binnen een kwartier staat heel Carré overeind en wordt aangespoord mee te dansen. En Fela zelf? Hij zingt, hij danst, hij speelt saxofoon, maar bovenal is hij een begenadigd verteller.

De musical Fela! is gebaseerd op het waargebeurde levensverhaal van Fela Kuti (geboren in 1938 en overleden in 1997) die opgroeide in Nigeria, een land dat nog steeds worstelt met zijn koloniale verleden en de verstrekkende gevolgen daarvan. Fela groeit op met zowel Nigeriaanse als Engelse invloeden en vertrekt dan naar London om muziek te studeren. Als snel blijkt hoe zeer de Engelse muziek- en dansstijlen verschillen van de muziek waarmee hij zo vertrouwd is. In 1963, drie jaar na de onafhankelijkheid van Nigeria, keert hij terug naar Lagos en wordt bekend als bandleider. Zes jaar later vertrekt hij opnieuw, nu naar Los Angeles en leert daar andere muziekstromingen kennen (o.a. James Brown), maar komt ook in aanraking met de politieke ideeën zoals die van Malcom X en andere zwarte activisten. Al deze invloeden komen samen in een nieuwe muziekstijl die hij ontwikkelt, de Afrobeat. Wanneer hij teruggaat naar Nigeria wordt hij ongekend (internationaal) succesvol, mede omdat hij in zijn muziek oproept in opstand te komen tegen de sociale misstanden in zijn land zoals de enorme corruptie, machtsstrijd, onderdrukking en martelpraktijken. Fela is tegelijkertijd geen lieverdje: hij houdt van een joint en vermaakt zich met dames (trouwt er 27 in één keer). Door zijn opstandigheid belandt hij ook diverse keren in de gevangenis waar hij niet al te zachtzinnig onder druk wordt gezet zijn opruiende activiteiten te beëindigen. Uit voorzorg gaat hij in een ‘compound’ wonen en omringt hij zich met een eigen ‘leger’ van zo’n 1000 man. Bij een inval door de politie mag dat helaas niet baten en worden zijn vrouwen in elkaar geslagen, gemarteld, verkracht en zijn moeder vermoord. Uit wanhoop overweegt hij zijn land te verlaten en vraagt hij zijn overleden moeder om haar zegen.  De scènes die dan volgen, zijn zo indrukwekkend en ontroerend dat je in de zaal een speld kunt horen vallen.

Fela! is een musical, maar bovenal een visueel en muzikaal verhaal: Fela Kuti is de verteller, maar het werkelijke verhaal en de lagen daaronder worden uitgebeeld door de dansers, de muziek, de videoprojecties en de belichting, die meer ruimte beslaan dan het toneel alleen, de hele zaal wordt erbij betrokken. Bij aanvang vraag je je nog af waar het heen zal gaan: veel flashbacks die duidelijk maken wat de omstandigheden zijn geweest waaronder Fela is opgegroeid. Hij is dan nog een min of meer doorsnee muzikant die opgaat in muziek. Maar naarmate het verhaal vordert en Fela zich steeds meer ontwikkelt en gevormd wordt door zijn ervaringen in het buitenland, wordt hij ook steeds meer overtuigd van de noodzaak zijn stem te laten horen over de situatie onder de postkoloniale machthebbers in zijn land. Koste wat het kost. Die groei is aan zijn spel ook prachtig af te lezen. Hij wordt steeds krachtiger, strijdbaarder en meer gepassioneerd, en tegelijkertijd in zijn wanhoop nog intenser wanneer hij zich tot zijn overleden moeder richt. De rol van moeder wordt mooi en integer vertolkt door Melanie Marshall. Zij is zonder twijfel die andere ster van de avond, met haar ingetogen, integere spel en prachtige stem. Haar rol is niet groot, de impact ervan enorm en al helemaal in de slotscènes. Ook Paulette Ivory  als Sandra Izsadore, is prachtig als krachtige en trotse Afro-Amerikaanse vriendin van Fela.

Na afloop is de hele zaal doodstil en dan krijgen de cast en muzikanten een zeer verdiende en langdurige staande ovatie.

Het enige wat de voorstelling soms lastig maakt te volgen, is dat alle teksten volledig in het Engels zijn met een behoorlijk zwaar ‘Afrikaans’ accent. Om dit te ondervangen worden met enige regelmaat teksten op een videowand boven het toneel geprojecteerd, wat overigens totaal niet storend is, maar goed aansluit bij de overige projecties. Aan de andere kant zijn de muziek en dans zo beeldend, dat je ook zonder volledige verstaanbaarheid het verhaal goed kunt volgen.

Fela! is slechts te zien van 9 tot en met 24 juni in Koninklijk Theater Carré, voor meer info en reserveringen, zie www.theatercarre.nl.

Stefanie