Tijdens de koude oorlog was nergens de tegenstelling tussen Oost en West zo groot als in Berlijn. Stadgenoten, vrienden en familieleden werden wreed gescheiden door De Muur. Aan de ene kant de West-Berlijners, die het geluk hadden in een Amerikaans/Frans/Engelse Geallieerde sector te wonen, die samen West-Berlijn vormden. Aan de andere kant, in de Russische sector, lag Oost-Berlijn, de hoofdstad van de Duitse Democratische Republiek. Op de grens van de Amerikaanse en Russische sector lag de controlepost ‘Checkpoint Charlie’. Het was wereldnieuws, toen in 1961 ruzie ontstond tussen de Amerikanen en de Russen over de doorgang van een Amerikaanse diplomaat. De spanningen liepen zo hoog op, dat Amerikaanse en Russische tanks zes dagen lang op luttele meters van elkaar stonden. Maar bovenal was De Muur hét symbool van de tegenstelling tussen onderdrukking en vrijheid. Honderden Oost-Berlijners die het communistische regime wilden ontvluchten moesten dat met de dood bekopen.

Over de gevolgen die deze letterlijke tweedeling had voor de Berlijnse bevolking is nu door Goedemorgen Theaterproducties een musical gemaakt. Deze producent was eerder al verantwoordelijk voor Hugo de Groot, de Musical en heeft nu met Checkpoint Charlie wederom een historisch gegeven vanuit menselijk perspectief belicht. Op maandag 30 januari 2023 ging Checkpoint Charlie in première, om daarna een korte tour langs Nederlandse theaters te maken.

In de musical worden een aantal inwoners van Berlijn gevolgd, die op zondag 13 augustus 1961 werden geconfronteerd met de bouw van de muur (eerst met prikkeldraad, later werd het een echte muur), die het onmogelijk maakte voor de Oost-Berlijners (en de meeste West-Berlijners) elkaar te bezoeken.

De jonge zangeres Lena (Linda Verstraten) ziet haar kansen op een internationale carrière in de muziek in rook opgaan. Haar vader, groenteboer Otto (Wim van den Driessche) ervaart de muur als een bescherming tegen het Westen en is zelf informant voor de Oost-Duitse geheime dienst Stasi. Lena’s vriend Helmut (Jeffrey Italiaander) ervaart de verstikking van De Muur het ergst en wil alles op alles zetten om eraan te ontsnappen. Anna (Sanne den Besten) is onderwijzeres. Ze woont, samen met haar man nieuwsfotograaf Timo (Job Bovelander)  in West-Berlijn, maar werkt(e) op een school in Oost-Berlijn. Anna mist haar in Oost-Berlijn wonende moeder Mathilde (Marleen van der Loo) enorm, zeker nu ze in verwachting is van haar eerste kind. Aan beide zijden van Checkpoint Charlie patrouilleren wachtposten ; de Amerikaan Sam (Alex van Bergen) aan de Westelijke kant en de Oost-Duitser Wolfgang (Pieter van Nieuwenhuyze) in het Oosten.

Hoop en wanhoop wisselen elkaar af, de bewoners realiseren zich nu pas hoe belangrijk iets vanzelfsprekends als het oversteken van een straat kan zijn.

De voorstelling wordt in één akte van ongeveer anderhalf uur uitgespeeld. Dat lijkt aanvankelijk een lange zit en zeker in het eerste deel is nog wat versnelling mogelijk. De losse verhaallijnen worden na de climax wat plichtmatig afgewerkt. Muzikaal zit het degelijk in elkaar; de teksten van Stef Bos (met muziek van Helmer Kant) worden zonder uitzondering voortreffelijk gezongen door de cast, waarbij vooral de tekstbehandeling en gelaagdheid bij Wim van den Driessche genoemd moet worden, zeker in zijn slotnummer. Op sommige momenten voelt het qua sfeer en uitvoering aan als een nummer uit Soldaat van Oranje, zonder dat er sprake is van kopiëren. De telefoongesprekken die soldaat Sam voert met zijn moeder in de USA geven enerzijds uitleg over de situatie, maar brengen daarnaast ook lucht in de voorstelling. Voor de ene toeschouwer gewenst, een ander zal daarmee in de emotionele inleving gestoord worden. Een vermelding waard is het spel van Marleen van der Loo, zeker op het moment dat ze hoort dat haar dochter bevallen is. Een ander hoogtepuntje is de karakterontwikkeling die Pieter van Nieuwenhuyze meegeeft aan de Oost-Duitse grenswacht Wolfgang.

Checkpoint Charlie laat voelen wat het optrekken van De Muur voor de bewoners van Berlijn betekend heeft. Het zal weliswaar nooit maar een voetnoot in de geschiedenis worden, maar voor velen is De Muur tegenwoordig toch een verhaal over politieke tegenstellingen. Deze voorstelling is daarom een welkome aanvulling op de geschiedenisboeken. Daarnaast kan er wel degelijk ook gewoon genoten worden van muziektheater, met een uitstekende cast die mooie nummers met veel gevoel en inleving weet te brengen.

Frank

Checkpoint Charlie speelt tot eind april in Nederlandse theaters. Meer info en speellijst: www.checkpointcharliedemusical.nl